Rối loạn các kỹ năng ở trường

Cứ sau mỗi mùa thi học kỳ, không chỉ học sinh mà cả các bậc phụ huynh cũng thấp thỏm, hồi hộp đợi kết quả thi. Nếu chẳng may thành tích học tập của trẻ không tốt, thể hiện một số khó khăn sẽ làm nhiều cha mẹ hết sức lo lắng. Câu chuyện học vấn của con trẻ ngày nay thật sự cũng lắm thứ khiến cha mẹ nhức đầu.
Trong quá trình học tập, ở một số trẻ có thể gặp khó khăn so với các bạn bè đồng trang lứa. Đằng sau những khó khăn đó, ở góc độ tâm lý – tâm thần, một số vấn đề  nơi trẻ có thể ảnh hưởng đến kết quả học tập mà ba mẹ nên quan tâm đó là:
Rối loạn đặc hiệu các kỹ năng ở trường: trẻ mắc các rối loạn này thường có trí tuệ ở mức bình thường (không chậm phát triển) nhưng lại thể hiện một số dấu hiệu khó khăn trong đọc, viết chính tả, hoặc tính toán… Gọi là đặc hiệu vì các rối loạn là riêng của hoạt động học tập chứ không thế quy cho một rối loạn tâm thần khác, cũng không quy cho một bệnh, chấn thương  não hay thiếu cơ hội học tập.Các rối loạn này thường xuất hiện kèm theo các vấn đề khác như giảm chú ý, rối loạn hành vi, rối loạn đặc hiệu ngôn ngữ và lời nói…
1. Chứng khó viết:
a.  Khái niệm
Dysgraphia (hoặc agraphia) – chứng khó viết/rối loạn viết chữ - là sự yếu kém hay suy giảm khả năng viết bằng tay nơi người lớn hay trẻ em, mặc dù người ấy có thể có khả năng đọc, và không phải bị chậm phát triển hay suy giảm trí tuệ.

Những người dysgraphia thường có thể viết ở một mức độ nào đó. Họ thường thiếu những kỹ năng vận động tinh, ví dụ họ không thể buộc được dây giày hoặc buộc một cách khó khăn. Dysgraphia không ảnh hưởng đến mọi kỹ năng vận động tinh. Người với chứng Dysgraphia có thể cũng thiếu kỹ năng chính tả cơ bản (ví dụ, khó phân biệt chữ p, q, b, và d), và thường viết chữ sai trên giấy khi vừa nghĩ vừa viết.
Trong thời thơ ấu, các rối loạn thường xuất hiện khi đứa trẻ lần đầu tập viết. Trẻ có thể viết chữ sai kích thước, sai khoảng cách, hoặc sai chính tả, sai từ mặc dù được hướng dẫn kỹ lưỡng. Trẻ em bị rối loạn này có thể đã bị khuyết tật học tập khác, nhưng không có các vấn đề xã hội hoặc kiến thức khoa học. Nghiên cứu một số trường hợp rối loạn viết ở người trưởng thành cho thấy có sự tổn thương ở hệ thần kinh của họ.
Dysgraphia cũng có thể được chẩn đoán ở một người bị Hội chứng Tourette, ADHD hoặc phổ tự kỷ, hội chứng Asperger. IV DSM xác định Dysgraphia như là một “Rối loạn kỹ năng viết”, khi mà kỹ năng viết của người đó dưới mức phát triển so với tuổi tác, đo trí thông minh, và nền giáo dục."
b. Nguyên nhân
Nguyên nhân của dysgraphia chưa được biết rõ, nhưng bất cứ khi nào xảy ra ở người lớn, nguyên nhân thường là do chấn thương đầu, do một số loại bệnh hoặc tổn thương não. Ở trẻ em, người ta thường thấy xu hướng nhiều người trong gia đình của người đó bị dysgraphics. Cha, mẹ hoặc bà con thân thuộc có khả năng có dysgraphia.
c. Các loại rối loạn kỹ năng viết chữ.
Một số trẻ có thể có một sự kết hợp của hai hoặc cả ba loại trong số này,
- Chứng viết khó
Những người này khi viết nhanh bình thường, chữ viết của họ không thể nào đọc được. Khi họ chép lại thì dễ đọc hơn chút ít. Họ viết chính tả rất kém. Tốc độ gõ bàn phím (một phương pháp xác định các trục trặc của vận động tinh ngón tay) là bình thường, điều này cho thấy khiếm khuyết này không xuất phát từ tổn thương tiểu não. Một người với chứng viết khó  không nhất thiết phải có chứng khó đọc. (Chứng khó đọc và chứng khó viết có vẻ như không liên quan đến nhau, nhưng thường thấy xuất hiện cùng nhau).
- Rối loạn vận động viết
Rối loạn vận động viết có nguyên nhân từ các kỹ năng vận động tinh không phát triển, trương lực cơ yếu, hoặc vận động cơ không định hướng, dẫn đến cử động vụng về. Rối loạn vận động viết có thể là một phần của chứng mất vận động. Nói chung, chữ viết rất khó có ai đọc được, ngay cả người mắc chứng này nhìn và sao chép lại từ tài liệu khác. Người mắc chứng rối loạn viết chỉ có thể viết các mẫu chữ rất đơn giản và ngắn với sự nỗ lực ghê gớm và thời gian lâu một cách khó giải thích; mà cũng không duy trì viết được lâu.
Khi phải viết đoạn dài, trẻ rất đau đớn và không thể viết lâu được. Hình dạng và kích thước chữ trở nên không phù hợp và không đọc được. Chữ viết thường xiên xẹo méo mó do trẻ không thể giữ bút viết. Tuy vậy, kỹ năng đánh vần của các em không kém. Ngón tay đánh máy với tốc độ dưới bình thường.
- Rối loạn vận động không gian
Do có khiếm khuyết về giác không gian mà chữ viết tự nhiên của những người này không đọc được, khi chép lại cũng không đọc được, nhưng họ có thể đánh vần và đánh máy bình thường.
d. Các triệu chứng của dysgraphia
Để viết một bài bình thường, đứa trẻ với chứng rối loạn viết thường phải mất rất nhiều thời gian so với các bạn của mình, mặc dù chỉ số trí tuệ bình thường, thậm chí ở trên mức thông minh trung bình. Đứa trẻ thường trừ trừ, miễn cưỡng hoặc từ chối hoàn thành bài viết, và rất thích viết chữ in thay vì chữ thường.
Các triệu chứng khác bao gồm một hỗn hợp không phù hợp của các chữ hoa / chữ thường hoặc tất cả các chữ hoa; kích cỡ chữ và hình dạng chữ không đều, chữ viết dở dang, viết trèo hàng; trẻ vận lộn với việc viết; nắm giữ bút một cách kỳ cục; nhiều lỗi chính tả; thường xuyên đảo ngược vị trí chữ, hoặc giảm hoặc tăng tốc độ viết hay chép lại; vừa viết vừa nói một mình. Có khi quan sát thấy sự co thắt cơ bắp ở cánh tay và vai (đôi khi ở bộ phận cơ thể khác), không co tay lại được, tạo ra cánh tay như hình dạng chữ L), và nói chung, chữ viết không thể đọc được.
e. Trị liệu
Trị cho dysgraphia đa dạng và có thể bao gồm điều trị các rối loạn vận động tinh để giúp trẻ kiểm soát cử động khi viết.
Trị liệu rèn luyện trí nhớ, phục hồi trí nhớ
Trị liệu các vấn đề về thần kinh.
Một số bác sĩ khuyên rằng người với chứng rối loạn viết sử dụng máy tính để viết, tránh các vấn đề khi phải viết tay.
Trị liệu cơ năng để tăng cường sức mạnh cơ bắp, rèn luyện sự khéo léo, phối hợp mắt và tay. Trẻ em cũng nên được đánh giá xem bé có dùng cả hai tay hay không, vì đây có thể là tiền đề của việc chậm phát triển các kỹ năng vận động tinh từ thời thơ ấu.
Một số điều nhỏ có thể giúp học sinh có dysgraphia, chẳng hạn như cho phép các em  sử dụng một công cụ viết các em ưa thích hoặc cho phép các em nộp bài đánh máy thay vì bài viết tay.
Lời khuyên cho cha mẹ/giáo viên
Việc sử dụng bút chì nhỏ, bút chì thân hình tam giác, bút chì có kẹp, có quấn dây cho dễ sử dụng. Bút chì Jumbo có ích đối với những ai có chứng run rẩy, rùng mình hoặc bại não nhẹ.

Cuối tiểu học:Chậm hoặc đọc không chính xác (mặc dù những người này có thể đọc đến một mức độ).
Đánh vần từ vựng rất yếu
Khó đọc thành tiếng, đọc chữ theo thứ tự sai, bỏ qua lời nói
Khó khăn khi hiểu ý nghĩa của từ riêng lẻ.
Trẻ em bị chứng khó đọc có thể không nhìn thấy (hoặc không  nghe thấy) sự giống và khác nhau trong các chữ cái và các từ, có thể không nhận ra khoảng cách giữa các âm trong tiếng, tiếng trong từ.
d. Trị liệu
Không có cách để điều trị hoàn toàn cho rối loạn này vì sự bất thường nằm trong bộ gen và rối loạn phát triển của não bộ. Đây là một vấn đề ảnh hưởng suốt đời. Tuy nhiên, phát hiện và đánh giá sớm để xác định mức độ cụ thể nhằm can thiệp thích hợp có thể giúp trẻ học tập, phát triển lành mạnh.
Can thiệp giáo dục chuyên biệt
Chứng khó đọc được can thiệp bằng các phương pháp và kỹ thuật giáo dục chuyên biệt. Các can thiệp này bắt đầu càng sớm càng tốt. Đánh giá tâm lý sẽ giúp giáo viên phát triển một chương trình giảng dạy phù hợp với từng trẻ.
Giáo viên có thể sử dụng các kỹ thuật liên quan đến thính giác, thị giác và xúc giác để cải thiện kỹ năng đọc ở trẻ. Điều này giúp trẻ phát triển và sử dụng một số giác quan đồng thời để học. Ví dụ, nghe một bài học được ghi âm và truy tìm bằng ngón tay hình dạng của các chữ cái được sử dụng và các từ được nói có thể giúp xử lý thông tin.

Ảnh minh họa: Nên có sự giáo dục phù hợp với người mắc chứng khó đọc

• Học cách nhận biết và sử dụng những âm thanh nhỏ nhất tạo nên từ (âm vị).
• Hiểu rằng các chữ cái và chuỗi ký tự đại diện cho những âm thanh và từ này (ngữ âm).
• Hiểu những gì trẻ đang đọc.
• Đọc to để xây dựng tính chính xác, tốc độ và phương pháp đọc một cách lưu loát.
• Xây dựng vốn từ vựng của các từ được nhận biết và hiểu.